مروری بر زندگی انیو موریکونه
چراغ فیلمهای «وسترن» (Western)، ممکن است این روزها کم فروغ شده باشد اما جالب است بدانید این سبک از اوایل آغاز به کار سینما تا حدود دهه ۶۰ میلادی، محبوبترین سبک در سینمای هالیوود شناخته میشد و آثار درخشانی را در این دوران شاهد بودیم. در این بین موسیقی فیلمهای وسترن همیشه به عنوان نقطه عطف این فیلمها شناخته میشود و به جرأت میتوان گفت موسیقی آثار برجسته وسترن باعث جاودانگی این فیلمها در تالار فیلمهای هالیوود شد. پشت بیشتر فیلمهای وسترن درجه یک و بهخصوص وسترنهای اسپاگتی، نام «انیو موریکونه» (Ennio Morricone) قرار دارد و این اسطوره دنیای موسیقی و سینما، ساخت موسیقی چیزی حدود به ۳۰ فیلم در سبک وسترن را در کارنامهاش دارد. «انیو موریکونه» چند روز پیش دار فانی را وداع گفت، اما آوازه این خنیاگر دنیای موسیقی و سینما هرگز فراموش نمیشود، در نتیجه خالی از لطف نیست اگر با هم مروری بر دستاوردهای موریکونه داشته باشیم و یاد این اسطوره موسیقی را زنده کنیم.
دستاوردهای موریکونه در دنیای سینما و موسیقی
نام موریکونه در بیش از ۵۰۰ اثر سینمایی میدرخشد و بزرگان دنیای سینما و موسیقی از او با عنوان تاثیرگذارترین موسیقیدان تاریخ سینمای مدرن سینما یاد میکنند. این موسیقیدان برجسته در ۹۱ سالگی دار فانی را در بیمارستانی در رم ترک گفت. اما سابقهای درخشان در پرده نقرهای از خود به یادگار گذاشت و سابقه همکاری با کارگردانهای نام آشنای سینما از «برناردو برتولوچی» (Bernardo Bertolocci)، «پیر پائولو پاسولینی» (Pier Paolo Pasolini)، «برایان دیپالما» (Brian De Palma)، گرفته تا «کوئنتین تارانتینو» (Quentin Tarantino) را میتوان از دستاوردهای موریکونه دانست. ماحصل این همکاریها به ساخت موسیقی فیلم برای آثار جاودانه سینما مانند «قفسی برای دیوانگان» (La Cage aux Folles)، «تسخیر ناپذیران» (The Untouchables)، «دیوانهوار» (rantic)، «سینما پارادیزو» (Cinema Paradiso)، «در مسیر آتش» (In the line of fire) و «هشت نفرتانگیز» (The Hateful Eight) منجر شد.
به رغم اینکه موریکونه دهههای متمادی حضوری فعال در عرصه سینما داشت، این موسیقدان شهیر مدت زیادی از جایزه اسکار بینصیب بود تا اینکه در نهایت در سال ۲۰۱۵ برای ساخت فیلم «هشت نفرتانگیز» جایزه اسکار را از آن خود کرد. ناگفته نماند پیش از این، موریکونه در سال ۲۰۰۷ جایزه اسکار یک عمر دستاورد در دنیای سینما را زا آن خود کرده بود. در میان کارنامه پر و پیمان موریکونه در ساخت موسیقی برای فیلمهای تراز اول، موسیقیهای وی در فیلمهای وسترن «سرجیو لئونه» (Sergio Leone) بود که نام موریکونه را بر سر زبانها انداخت و انصافاً هم باید گفت که موسیقیهای فیلمهایی که وی در دهه ۶۰ برای فیلمهای وسترن آماده کرد، موریکونه را به اسطورهای در موسیقی وسترن تبدیل نمود.
اوج هنرنمایی موریکونه در فیلمهای وسترن را در «سه گانه فیلمهای دلار» (Dollar Trilogy)، شاهد هستیم. این موسیقیدان برجسته با ساخت موسیقی برای «یک مشت دلار» (A FistFull Of Dollars)، محصول ۱۹۶۴، «برای چند دلار بیشتر» (For a Few Dollars More)، محصول ۱۹۶۵ و فیلم معروف «خوب، بد و زشت» (The Good، The Bad and The Ugly)، محصول سال ۱۹۶۶، به جایگاه شایستهای در میان موسیقیدانهای سینما دست پیدا کرد. این سه فیلم در سال ۱۹۶۷ با بازی فراموش نشدنی «کلینت ایستوود» (Clint Eastwood)، در نقش مردی بینام و ساکت، به موفقیتی چشمگیر رسیدند و به رغم اینکه دستمزد ساخت سه گانه «دلار» حدود ۲ میلیون دلار شده بود، این سه گانه فروشی برابر ۲۸۰ میلیون دلار داشت.
مجموعه فیلمهای سهگانه «دلار» به لحاظ دیالوگ و داستان ممکن است کمی خستهکننده بهنظر برسند، اما انصافاً باید گفت روح موسیقی انیو موریکونه در این فیلمها است که حس و حال مخاطب را دگرگون میکند و باعث میشود لحظهای چشم از پرده نقرهای بر ندارد. همکاری موریکونه در مقام آهنگساز و سرجیو لئونه در جایگاه کارگردان پس از موفقیت سه گانه «دلار»، ادامه پیدا کرد و در سال ۱۹۶۸ شاهد «روزی روزگاری در غرب» (Once Upon a Time in the West)، بودیم. حدود بیست سال بعد نیز یک بار دیگر سرجیو لئونه و موریکونه در کنار هم برای ساخت و آهنگسازی فیلم «روزی روزگاری در آمریکا» محصول ۱۹۸۴، همکاری کردند که هر دو این فیلمها به آثار برجستهای به لحاظ کارگردانی و آهنگسازی تبدیل شدند. جالب است بدانید به رغم شهرت و آوازهای که آهنگسازی مجموعه فیلمهای «دلار» برای انیو موریکونه رقم زد، این آهنگساز دل خوشی از این فیلمها نداشت و در مصاحبهای در سال ۲۰۰۶ خبرنگار «گاردین» (The Guardian)، از موریکونه پرسید که چرا «یک مشت دلار» به اثر برجسته در دنیای سینمای وسترن تبدیل شده است؟ این آهنگساز شهیر در پاسخ گفت: نمیدانم، این فیلم مزخرفترین اثر سرجیولئونه بود و بدترین آهنگی که تاکنون ساختم در آن استفاده شد.
آهنگ «خلسه طلا» (The Ecstasy of Gold)، از فیلم معروف «خوب، بد و زشت» به یکی از پرطرفدارترین آهنگهای موریکونه تبدیل شد و بارها شاهد اجرای این آهنگ در کنسرتهای مختلف بودیم. اسطوره آهنگسازی فیلمهای وسترن سبک خاص خود را برای ساخت آهنگ داشت و برخلاف بسیاری از آهنگسازان معروف که عادت دارند با استفاده از پیانو و دیگر سازهای معروف آهنگی که در ذهن دارند را ساخت و پرداخت کنند. موریکونه عادت داشت پشت میز بنشیند و نتهای موسیقی که در ذهن دارد را روی کاغذ پیاده کند. خوشبختانه شهرت مانعی برای پیشرفت انیو موریکونه نشد و این آهنگساز برجسته تا انتهای عمر لحظهای دست از آهنگسازی برنداشت. در نتیجه گاهی اوقات در عرض یک سال آهنگسازی حدود ۲۰ فیلم بلند را انجام میداد.
موریکونه در طول عمر کاری خود هرگز از سینما دور نشد، اما گوشه چشمی به تلویزیون نیز داشت و فیلمهای تلویزیونی و سریالهای معروفی را شاهد هستیم که ردی از آهنگهای موریکونه از آنها به گوش میخورد. در این زمینه میتوان به سریالهای پرطرفدار «سوپرانو» (Sopranos) و «سیمپسون» (Simpsons)، اشاره کرد. وی چیزی حدود ۱۰۰ قطعه برای اجرا در کنسرت نوشت و خوانندههای برجستهای آهنگهای وی را در کنسرتهای بینالمللی خواندهاند.
جالب است بدانید موریکونه فقید، شخصیتی خاص داشت و به رغم اینکه در جامعه هنری جهانی چهرهای شناخته شده به حساب میآمد، اما هرگز صحبت به زمان انگلیسی را فرا نگرفت و برای اجرای موسیقی، رم را ترک نکرد. او سالها از پرواز به دیگر کشورها پرهیز میکرد تا اینکه در نهایت برای اجرای چند کنسرت، خاک ایتالیا را به مقصد دیگر کشورها ترک گفت. بیشتر آهنگهای موریکونه را در هالیوود شاهد بودیم، این آهنگساز برجسته تا سال ۲۰۰۷ در هیچ کنسرت آمریکایی شرکت نکرد تا اینکه در نهایت در سن ۷۸ سالگی شاهد حضور موریکونه در تور کنسرتی آمریکایی بودیم.
موریکونه در تاریخ دهم نوامبر سال ۱۹۲۸ در شهر رم زاده شد و یکی از پنج فرزند «ماریو» (Mario) و لیبرا (Libera) موریکونه بود. پدر وی ترومپت مینواخت و اصول اولیه موسیقی را به انیو آموخت. انیو مورکونه نیز به پدر ثابت کرد که هنرآموز شایستهای است و در سن ۶ سالگی اولین قطعه موسیقی خود را نگاشت. او در سال ۱۹۴۰ روانه «آکادمی ملی سانتا سسیلیا» (Accademia Nazionale di Santa Cecilia) شد در این آکادمی نواختن ترومپت و رهبری ارکستر را فرا گرفت. پس از فراز و فرودهای زیاد، در سال ۱۹۶۱ موریکونه فرصتی برای آهنگسازی فیلم «فاشیست» (The Fascist)، پیدا کرد. در نهایت نیز از آنجایی که در دوران دبستان با سرجیو لئونه دوست بود، زمینه همکاری با این کارگردان شهیر برای موریکونه فراهم شد و پلههای موفقیت را یکی پس از دیگری پشت سر گذاشت.
موریکونه در تاریخ ششم ژانویه ۲۰۲۰ از دنیا رفت، اما نام و آوازهاش تا ابد جاودان خواهد ماند، در پایان پیشنهاد میکنیم اگر شما هم به فیلم و موسیقی علاقه دارید و اطلاعات جالب و سودمندی از انیو موریکونه میدانید، این اطلاعات مفید و سودمند را در قسمت نظرات با ما و دیگر خوانندهها به اشتراک بگذارید.