آتش در دریا: نگاهی به بحران مهاجران

مستند زیبا و اسرارآمیز “آتش در دریا” ساخته جانفرانکو رُزی بیشتر شبیه به یک فیلم کلاسیک نئورئالیستی است که جزیره لامپدوسا را به تصویر می کشد. این جزیره که در سیسیل قرار دارد هر ساله میزبان مهاجرانی از آفریقا و خاورمیانه است که به امید شروع یک زندگی جدید به اروپا می آیند. این جزیره در ۲۰ سال اخیر ۴۰۰٫۰۰۰ مهاجر را در خود جای داده است. در سواحل اطراف این جزیره افراد زیادی غرق شده یا در دام بادهای شدید آن افتاده و یا در دود موتورهای دیزلی که به کشتی ها سوخت رسانی میکنند سوخته یا مسموم شده اند. این جزیره اسرار آمیز به غم انگیزترین مکانی تبدیل شده که افراد به آن سفر کرده اند، دریایی از سوخت های دیزل و قبرستانی در زیر دریا. عنوان این مستند برگرفته از موسیقی ای است که در سال ۱۹۴۳ در وصف انفجار یک ناو جنگی ایتالیایی در بندر لامپدوسا پیش از تسلیم این جزیره به متحدان سروده شده است؛ “امشب آتشی در دریا به پا شده است”، ممکن است شما را به یاد سرودهای دریایی بیاندازد “کسانی که در دریا هستند، جانشان در خطر است”.

ساکنین این جزیره با ماهیگیری معاش می کنند. نسل های زیادی با ترس از مرگ در دریا روزگار گذرانده اند. موج بی پایان ورود مهاجران این ترس را به یک حقیقت انکارناپذیر تبدیل کرده است. جانفرانکو رُزی با استفاده از موقعیت ثابت دوربین ها و عدم صداگذاری بر روی فیلم، صحنه های مهیبی را خلق کرده که شرایط وخیم زندگی مهاجران و افزایش روزمره تعداد آن ها را روایت میکند. ساموئل یکی از این مهاجران است که عمویش یک ماهیگیر است. او در مدرسه سخت تلاش می کند، با ولع زیادی غذایش را می خورد و از شاخهء درختان برای خود تیروکمان می سازد. یکی از چشمان ساموئل ضعیف است و پزشکان به روش های قدیمی تلاش می کنند تا آن را درمان کنند؛ بدین ترتیب که چشمی که سالم است را پارچه می پوشانند تا فشار بیشتری بر چشم ضعیف وارد شود. او همچنین از تنگی نفس و اضطراب رنج می برد و پزشکی که او را معالجه می کند هم در وضعیت خوبی به سر نمی برد چرا که وظیفه کالبد شکافی اجساد را به عهده دارد.

اوست که باید علاوه بر درمان بیماری ساموئل، شاهد مرگ هزاران مهاجری باشد که به این جزیره آمده اند. ساموئل شخصیت جالبی دارد، در این مستند صحنه ای وجود دارد که خود روُزی آن را تدوین کرده و ساموئل را نشان می دهد که با تیروکمانش هدف گیری می کند و در یک صحنه نزدیک نشان داده می شود که تیر به چهرهء اخموی خودش اصابت میکند؛ با اینکه شخصیتی ستیزه گر دارد، اما معصوم و آسیب پذیر است. شاید بهتر باشد گفت که بسیار احساساتی و پرشور است. از نظر من ساموئل از نوادگان انزو استایولا است که در فیلم دزد دوچرخه اثر دسیکا نقش برونو جوان را بازی کرده است. چهرهء ساموئل چه چیز را نشان می دهد؟ آیا او سختی های تاریخ جهان را متحمل شده است؟ آیا رفتار عاری از هنر او نشانه ادامه زندگی با وجود و یا بدون وجود شفقت ها یا راه حل هاست؟ آتش در دریا، یک شاهکار در صنعت فیلم سازی است.