قلمرو میمون ها : مستند دیزنی با صدای تینا فی

هرچند امروزه کمتر به این موضوع اشاره می شود، اما والت دیزنی، در کنار ابداع فیلم انیمیشن بلند، در میان پیشگامان ساخت مستند های بلند طبیعت نیز بوده است. کویر زنده (۱۹۵۳) برنده جایزه اسکار، هنوز هم با آن فیلمبرداری زیبا، ویرایش هوشمندانه و نیز نمایش انسان وار‌ زندگی حیوانات در صحرای آریزونا، یکی از بهترین نمونه های موجود در این ژانر (مستند طبیعت) است. اما شاید قابل توجه ترین نکته درباره این فیلم قدیمی ژانر طبیعت، ترجمان و بیان ساده و صمیمی جغرافیا و علوم در آن است. کویر زنده با انیمیشن زیبایی آغاز می شود که در آن توضیح می دهد که چگونه کوه های سیرا در نوادا جلوی جابجایی رطوبت را از رسیدن به بیابان می گیرند و با سادگی آرامش بخشی که در آن مستند وجود دارد گویی فیلمسازان در تبدیل و ترجمان علم به افسانه موفق می شوند. این فیلم در زمان خود شاهکار بود؛ احتمالاً نسل های کودکان آن دوره برای اولین بار با تماشای این فیلم های ۱۶ میلیمتری از پروژکتور کلاس درسشان در مورد شگفتی های طبیعت چیزهای زیادی می آموختند.

قلمرو میمون ها ، با صدای تینا فی بعنوان راوی، زندگی گروهی از میمون های ماکاکی را دنبال می کند که در معبد های متروکه ای در جنگلی انبوهی در سریلانکا زندگی می کنند. قهرمان داستان میمونی به نام مایا است، که پسر تازه متولد شده اش کیپ در ابتدا محروم از پدر به دنیا می آید، چرا که همسرش کومار از گروه اخراج شده است. سلسله مراتبی سخت بر جامعه آنها حکومت می کند که در آن نر برتر گروه راجا و یک گروه سه نفره از خواهران پیر، به راحتی در بالای شاخه های بالایی درخت غول پیکر انجیر پناه می برند و در آن زندگی می کنند، در حالی که مایا و خویشاوندان او مجبور به سکونت در زیر درخت هستند؛ آن ها برای غذا تنها می توانند پس مانده ها را زیر و رو کنند، در رودخانه ها به دنبال خوراکی بروند، و برای گرما در شب کنار هم ازدحام کنند. بیشتر فیلم با تمرکز بر یادگیری قوانین به ظاهر شکست ناپذیر این جامعه توسط کیپ می گذرد؛ او در صحنه ای برای ندانستن جایگاه خود سیلی می خورد و در صحنه ای دیگر شاهد مرگ یکی اعضای گرسنه گروه هنگام جستجو برای غذا توسط مارمولکی عظیم الجثه است.

باید دانست که قطعا موضوع این مستند زیبای والت دیزنی به زندگی تند، زننده و خشنِ و بعد هم یک مارمولک غول پیکر ختم نمی شود. قلمرو میمون ها به ما نبردی برای برتری توسط گروهی مهاجم از میمون های تبعیدی، بازگشت کومار و تلاش برای تغییر در نظم اجتماعی را نیز نشان می دهد. قلمرو میمون ها به راحتی بینندگان جوان را محو تماشای خود خواهد کرد و با توجه به مهارت در فیلمسازی آن می توان مطمئن شد که والدین نیز از آن لذت خواهند برد. روایتگری تینا فی در طول داستان نیز نقطه عطف دیگری است. روایتگری او با لحن امریِ دیوید اتنبرو خیلی تفاوت دارد. او شوخ طبع است، حتی بعضی اوقات صدای حیوانات مختلف را تقلید می کند و آنچه که آنها ممکن است فکر کنند، زمزمه می کند. کیفیت روایت زیرکانه او به نحوی این واقعیت را که آنچه می بینیم به احتمال زیاد ترکیبی از مستند طبیعت و فانتزی و تخیلی است، کاهش می دهد. همچنین او آگاه است که حین تماشای این موجودات عجیب در آغوش یکدیگر باید برای صحبت از عشقی که مایا برای پسرش دارد لحن خود را نرم کند. طنز خودمانی و گرمی که تینا فی در داستان به کار می برد هماهنگی خوبی با دقت به کار رفته در فیلمسازی مستند قلمرو حیوانات دارد. این فیلم، ممکن است که نسخه دیزنی شده و گستاخانه ای از طبیعت باشد؛ اما این فیلم سرگرم کننده، تاثیر گزار و ماهرانه تهیه شده است به طوری که علاقه مندان به مستندهای طبیعت را به تماشای آن دعوت خواهد کرد.