نگاهی به زندگی و کارنامه ژان پل بلموندو
ژان پل بلموندو چهره‌ای محبوب برای طرفداران سینمای موج نو فرانسه است. این هنرپیشه با نقش‌آفرینی شخصیت‌های بزن‌‌بهادر و لحن صحبت کوچه‌بازاری که داشت، توانست در تصویری همچون مارلون براندو در فرانسه از خود به یادگار بگذارد. هنر ژان پل بلموندو در ایفای نقش شخصیت‌هایی از لایه‌های فرودست جامعه فرانسه باعث شده بود حتی طرفداران دوآتشه این بازیگر نیز فکر کنند که بلموندو در محله‌های فقیرنشین فرانسه بزرگ شده است. در حالی که بلموندو فرزند یکی از خانواده‌های اشراف فرانسه بود. ژان پل بلموندو از سال ۱۹۵۶ تا ۲۰۱۰ چشمگیری در پرده نقره‌ای داشت و در ده‌ها فیلم درجه‌یک بازی کرد. این هنرپیشه مطرح سینمای فرانسه در تاریخ ششم سپتامبر ۲۰۲۱ چهره در نقاب خاک کشید. از آنجایی که بلموندو ستاره‌ای محبوب در میان طرفداران ایرانی سینمای فرانسه بود، درگذشت این چهره مطرح سینمای موج نو فرانسه را به بهانه‌ای تبدیل می‌کنیم تا با هم نگاهی به زندگی ژان پل بلموندو بیندازیم و آثار مطرح این چهره سرشناس را با هم مرور کنیم.
زندگی ژان پل بلموندو
ژان پل بلموندو در نهم آوریل ۱۹۳۳، در یکی از محله‌های اطراف پاریس زاده شد. پدر پل، مجسمه‌سازی الجزایری بود که ریشه‌های ایتالیایی داشت. مادر پل هم دستی در هنر داشت و نقاش بود. جالب است بدانید پل بلموندو در سال‌های آغازین زندگی، کودکی شیطان و مدرسه‌گریز بود. او به درس‌و‌مشق اهمیت نمی‌داد و تا می‌توانست وقت خود را به فوتبال و مشت‌زنی می‌گذراند.
علاقه وی به مشت‌زنی راه او را به مشت‌زنی آماتوری فرانسه باز کرد. او در اولین مسابقه مشت‌زنی خود در تاریخ ۱۰ مِی ۱۹۴۹، حریف را ناک‌‌اوت کرد. از قرار معلوم روزگار برنامه‌های دیگری برای ژان پل بلموندو جوان در سر داشت، زیرا پس از چندین قهرمانی پی‌در‌پی در سال‌های ۱۹۴۹ تا ۱۹۵۰، بلموندو مشت‌زنی را برای همیشه کنار گذاشت. خودش در جایی گفته پس از موفقیت‌های پیاپی در مشت‌زنی، روزی چهره‌ام را در آینه نگاه کردم و متوجه تغییرات صورتم شدم. این شرایط باعث شد تا با مشت‌زنی برای همیشه خداحافظی کنم.
پس از پایان مشت‌زنی، بلموندو علاقه خاصی به بازیگری نشان داد. او در سال‌های پایانی دوران نوجوانی، کلاس‌های خصوصی بازیگری را پشت سر گذراند. سپس به کشیدن کاریکاتور روی آورد. او در بیست سالگی وارد هنرکده هنرهای دراماتیک شد و زیر نظر ریموند ژیراد (Raymond Giraud)، بازیگری را فرا گرفت. هنرآموزی بلموندو در این موسسه حدود ۳ سال طول کشید. ژان پل بلموندو به‌راحتی می‌توانست جایزه بهترین هنرآموز هنرکده هنرهای دراماتیک را از آن خود کند، اما شیطنت‌های وی کار دستش داد. جالب است بدانید بل موندو کاریکاتوری کشید که به مذاق هیئت داوران خوش نیامد. این کاریکاتور جنجال زیادی به دنبال داشت و بلموندو را از دریافت جایزه محروم کرد. در عوض اسم ژان پل بلموندو را سر زبان‌ها انداخت و باعث شد تا این هنرپیشه، شهرتی زودهنگام بدست بیاورد.
آغاز کار ژان پل بلموندو در حرفه بازیگری
به لحاظ حرفه‌ای می‌توان آغاز کار بلموندو را در سال ۱۹۵۳ میلادی دانست. در این زمان بلموندو در چند نمایشنامه ایفای نقش داشت. هنرنمایی وی در این نمایشنامه‌ها باعث شد تا به همراه دوستانش، آنی ژیراردو (Annie Girardot) و گای بِدوس (Guy Bedos)، تور هنری در قسمت‌های مختلف فرانسه راه بیندازد.
اولین حضور بلموندو در پرده نقره‌ای به فیلمی کوتاه با نام مولیر (Molier)، محصول ۱۹۵۶ باز می‌گردد. این فیلم پای بلموندو به آثار بلند سینمای فرانسه را باز کرد. به همین دلیل یک سال بعد، در سال ۱۹۵۶، بلموندو در فیلمی با نام روی پا، سوار بر اسب و روی چرخ (On Foot, on Horse and on Wheels)، در کنار هنرپیشه ترازاولی با نام پیِر کاسِل (Pierre Cassel)، نقش‌آفرینی کرد. بلموندو در این فیلم نقش کوتاهی داشت. این نقش کوتاه در بازبینی‌های نهایی از فیلم حذف شد تا ژان بلموندو در اولین حضور خود در پرده نقره‌ای ناکام بماند. در این بین در سال ۱۹۵۸، سایه همای سعادت روی سر بلموندو افتاد و این هنرپیشه نقشی برای بازی در فیلم یک سگ، یک موش و ماهواره (A Dog, a Mouse and a Sputnik)، دریافت کرد. او در این سال نقشی کمدی در فیلم زیبا اما خفه‌شو (Beautiful But Shut up)، ایفا نمود.
آلن دلون (Alain Delon)، هنرپیشه خوش‌تیپ و معروف فرانسوی در فیلم زیبا اما خفه‌شو در کنار ژان پل بلموندو قرار گرفت. سال ۱۹۵۸، سال موفقیت‌آمیزی برای بلموندو بود. او در این سال در فیلم دیگری با نام گناهکاران جوان (Young Sinners)، به کارگردانی مارسِل کارنه (Marcel Carne)، هنرنمایی کرد. چرخ موفقیت‌های بلموندو به‌خوبی می‌چرخید تا اینکه به ناگاه از حرکت ایستاد. حضور وی در خدمت اجباری سربازی باعث شد تا بلموندو به مدت ۶ ماه با درجه گروهبانی در الجزیره مشغول به خدمت شود.
او پس از گذراندن سربازی، با دستی پر به پرده نقره‌ای بازگشت و در فیلم دوستان یکشنبه (Les Copains du dimanche)، نقش اول را از آن خود کرد. پس از حضور در این فیلم، در سال ۱۹۵۹ در چندین اثر سینمایی و تلویزیونی دیگر هم هنرنمایی کرد تا راه برای تبدیل‌شدن وی به فوق‌ستاره‌ای فرانسوی در دهه ۶۰ میلادی هموار شود.
حضور پل بلموندو در فیلم‌های درجه‌یک فرانسوی
تمام خطرها را در نظر بگیر (Classe Tous Risques)، یکی از آثار درخشان دهه ۶۰ میلادی در ژانر گانگستری است. ژان پل بلموندو فرصتی پیدا کرد تا در این فیلم در نقش مقابل لینو ونتورا، فوق‌ستاره فرانسوی ایفای نقش کند. پس از این فیلم، بلموندو فرصتی طلایی برای همکاری با ژان لوک گُدار (Jean Luc Godard)، در فیلم ازنفسافتاده (Breathless)، محصول ۱۹۶۰ پیدا کرد.
این فیلم به‌سرعت توانست جای خود را در محافل هنری فرانسه پیدا کند و به یکی از مشهورترین آثار سینمای موج نو فرانسه تبدیل شود. فیلم ازنفسافتاده، باعث شد تا ژان پل بلموندو راه صد ساله را در یک شب طی کند. او در سال‌های ۱۹۶۰ تا ۱۹۶۱ در چندن فیلم دیگر حضور پیدا کرد و نظر مثبت منتقدین سینمایی را بدست آورد. پس از تجربه هنرنمایی در فیلم‌های طرازاول و کار با کارگردانان صاحب‌سبکی مانند ژان لوک گدار، ژان پل بلموندو برای ساخت ۲ فیلم آستین بالا زد. یکی از این فیلم‌ها، ۲ زن (Two Women)، نام دارد. در این فیلم سوفیا لورن (Sophia Loren)، شاه‌ماهی سینمای ایتالیا در کنار بلموندو هنرنمایی فراموش‌نشدنی را از خود به یادگار گذاشت.
فیلم‌های ۲ زن و ازنفسافتاده مرزهای فرانسه را پشت سر گذاشت و در آمریکا و انگلستان اکران شد. این آثار، ژان پل بلموندو را به هنرمندی بین‌المللی تبدیل کرد. جالب است بدانید در سال ۱۹۶۱، نیویورک تایمز، از بلموندو به‌عنوان تاثیرگذارترین هنرپیشه فرانسوی پس از ژرارد فیلیپ (Gerard Philipe)، نام برد.
پل بلموندو که رفاقتی دیرینه با ژان لوک گدار برقرار کرده بود، در فیلم یک زن یک زن است (A Woman Is a Woman)، یکبار دیگر به کارگردانی ژان لوک گدار به روی صحنه رفت. نقش‌های مختلف به پل بلموندو پیشنهاد می‌شد و این هنرپیشه درجه‌یک، به بهترین شکل ممکن این نقش‌ها را اجرا می‌کرد. به همین دلیل در کنار فیلم‌های گانگستری، آثار کمدی و دارم نیز در کارنامه درخشان ژان پل بلموندو مشاهده می‌شود. این شرایط باعث شد منتقدین، ژان پل بلموندو را به لحاظ هنری با مارلون براندو،جیمز دین و هامفری بوگارت مقایسه کنند.
ادامه موفقیت ژان پل بلموندو
بل موندو در دهه ۷۰ میلادی نیز خوش درخشید. او در این دهه باز هم با آلن دلون هم‌بازی شد و فیلم بسیار محبوب بورسالینو (Borsalino)، را روانه سالن‌های سینما کرد. پل بل موندو درس‌های زیادی از آلن دلون گرفت و به دنبال موفقیت وی در صنعت سینما، شرکت تولید فیلم خودش را راه‌اندازی کرد. او در این شرکت به تولید فیلم‌های هنری و تجاری پرداخت.
هنرنمایی ژان پل بلموندو در دهه ۸۰ میلادی هم ادامه پیدا کرد. این هنرپیشه پرکار و بااستعداد در سال ۱۹۸۷، پس از ۲۶ سال دوری از صحنه‌های تئاتر، دوباره در اقتباسی از الکساندر دوما حضور پیدا کرد. او در دهه ۸۰ نسبت به دهه‌های قبل، فیلم‌های کمتری روانه پرده نقره‌ای کرد. بلموندو در مصاحبه‌ای توضیح داد که در دهه ۸۰، مشغولیت‌های بیشتری برای تولید فیلم داشته و این شرایط باعث شده بود فرصت چندانی برای نقش‌آفرینی پیدا نکند. از طرف دیگر این فوق‌ستاره فرانسوی معتقد بود کفگیر فیلمنامه‌نویسان فرانسوی به ته دیگ خورده و فیلمنامه درخشانی وجود نداشت که وی در این حضور پیدا کند. فعالیت‌های هنری ژان پل بلموندو در دهه ۹۰ میلادی نیز ادامه پیدا کرد. او در این دوران در چندین نمایشنامه و فیلم بلند سینمایی حضور پیدا کرد. آخرین نقش‌آفرینی بلموندو در صحنه‌های سینما به فیلم مرد و سگش (A Man And His Dog)، باز می‌گردد. او پس از بازی در این فیلم در سال ۲۰۱۱، سکته قلبی کرد و دور حضور در دنیای سینما و تئاتر را خط کشید.
پرده آخر زندگی ژان پل بلموندو
ژان پل بلموندو در مدتی که حضور درخشانی در سینما و تئاتر داشت، دستاوردهای چشمگیری را از آن خود کرد. این هنرپیشه موفق فرانسوی توانست نشان شوالیه فرانسه را از آن خود کند. ژان پل بلموندو پس از ۸۸ سال زندگی، در ششم سپتامبر ۲۰۲۱ در منزل خود واقع در پاریس چشم از دنیا فرو بست. او در ۱۰ سال پایانی زندگی گرفتار بیماری بود و سکته قبلی وی را زمین‌گیر کرده بود.
از آنجایی که هنر یک هنرپیشه با آثار سینمایی وی محک زده می‌شود، در ادامه با هم نگاهی به معروف‌ترین فیلم‌های ژان پل بلموندو میندازیم.
ازنفسافتاده
همان‌گونه که اشاره کردیم، فیلم ازنفسافتاده، سکوی پرتابی برای ژان پل بلموندو بود. این فیلم را ژان لوک گدار، کارگردان صاحب‌سبک فرانسوی به روی پرده نقره‌ای برد.
ژان پل بلموندو در فیلم ازنفسافتاده، نقش جوانی بی‌کار و خوشگذران با نام میشل پوآکار را ایفا می‌کند. این جوان شخصیت سینمایی هامفری بوگارت را الگوی زندگی خودش قرار داده. به همین دلیل زندگی بی‌بندوباری دارد و هر چیزی که هوس کرد را می‌دزد. نقش اول داستان در یکی از این سرقت‌ها با پلیس درگیر می‌شود و یکی از ماموران پلیس را با گلوله می‌کشد. سپس به پاریس می‌رود و با دختری روزنامه‌فروش آشنا می‌شود. این آشنایی زمینه داستان‌های دیگری را در فیلم ازنفسافتاده فراهم می‌کند تا با پایانی غم‌انگیز یکی از بهترین فیلم‌های ژان پل بلموندو را به نظاره بنشینیم.
حرفه‌ای
در همین ابتدا اجازه دهید این قضیه را روشن کنیم که ۲ فیلم با نام حرفه‌ای در میان طرفداران سینما شناخته می‌شود. یکی از این فیلم‌ها حرفه‌ای با بازی ژان رنو و کارگردانی لوک بسون است و فیلم دیگر حرفه‌ای با بازی ژان پل بلموندو. در این فیلم، ژان پل بلموندو نقش جاسوسی فرانسوی را ایفا می‌کند که ماموریت دارد یکی از روسای جمهوری کشوری خیالی در آفریقا را به قتل برساند. این مامور در حین طرح نقشه برای قتل رئیس‌جمهور، دستگیر می‌شود و به زندان می‌افتد. در ادامه نیز شاهد فرار وی از زندان و داستانی مهیج هستیم که پایانی خاطره‌انگیز را پیش روی تماشاگران قرار می‌دهد. فیلم حرفه‌ای نه‌تنها یکی از آثار برجسته ژان پل بلموندو است، بلکه یکی از درخشان‌ترین آثار انیو موریکونه، موسیقیدان افسانهای، نیز به حساب می‌آید.
۲ زن
داستان این فیلم روایتی تلخ از جنگ جهانی دوم را پیش روی مخاطب قرار می‌دهد. در فیلم ۲ زن، ژان پل بلموندو، نقش جوانی با نام میکله را ایفا می‌کند. این جوان به مادری بیوه که دختری سیزده‌ساله دارد، دل می‌بازد. نقش این مادر بیوه را سوفیا لورن، بازی کرده است. این مادر بیوه که در فیلم با نام چزیرا شناخته می‌شود، به دنبال وخامت بمباران، مجبور می‌شود شهر و دیار خود را ترک کند و راهی منطقه‌ای روستایی شود. این مادر و دختر در این منطقه با میکله آشنا می‌شوند و هر دو به او دل می‌بازند. اینجاست که عشقی مثلثی در فیلم ۲ زن رقم می‌خورد. این فیلم یکی از برجسته‌ترین آثار در کارنامه هنری ژان پل بلموندو به حساب می‌آید.
بورسالینو
آخرین فیلم از فهرست بهترین آثار ژان پل بلموندو را به فیلم بورسالینو اختصاص دادیم. این فیلم یکی از مهم‌ترین آثار سینمای فرانسه به حساب می‌آید. آلن دلون، هنرپیشه افسانهای در کنار ژان پل بلموندو در فیلم بورسالینو هنرنمایی کرده است. داستان این فیلم در دهه ۳۰ میلادی روایت می‌شود. آلن دلون در فیلم بورسالینو نقش جوانی با نام سیفردی را ایفا می‌کند که تازه از زندان آزاد شده است. معشوقه سیفردی در زمان محکومیت وی با جوان دیگری با نام کاپلا رابطه برقرار کرده است. همان‌گونه که حتماً حدس زده‌اید نقش این جوان را ژان پل بلموندو بازی می‌کند تا آلن دلون و بلموندو در مقابل یکدیگر قرار بگیرند. فیلم بورسالینو در کنار اینکه در سبک گانگستری ساخته شد، لحنی بامزه داشت و چاشنی طنز این فیلم را به اثری خاطره‌انگیز تبدیل کرد.
