ترجمه فیلم، ترجمه زیرنویس

زیرنویس و یا دوبله؟ آیا زبان در ترجمه دچار زیان می‌شود؟ سینما و تلویزیون هردو زبان‌ها و کاراکترهای مصور متحرک هستند که از طریق کلام به برقراری ارتباط می‌پردازند. اما چه می‌شود اگر این محصولات به زبان ما صحبت نکنند؟ چه می‌شود اگر حتی یک کلمه از صحبت‌های آن‌ها را متوجه نشویم؟

زیرنویس و دوبله از این جهت در صنعت فیلم‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند تا تمامی مخاطبین قادر به درک آن باشند.

دلایلی بسیاری مبنی بر ارجحیت یکی از فرآیندهای ترجمه دیداری‌شنیداری بر دیگری وجود دارد، و این انتخاب در هر کشور متفاوت است. اما آیا می‌توان گفت کدام انتخاب صحیح‌تر است؟ آیا دوبله مانع یادگیری زبان‌های خارجی می‌شود؟

زیرنویس و یا دوبله؟

زیرنویس رایج‌ترین روش برای ترجمه دیداری‌شنیداری است چرا که هزینه ساخت آن کم است. در این روش، ترجمه واژگانی که توسط کاراکتر‌ها ادا می‌شود در کپشن‌هایی که بر روی تصویر قرار گرفته‌اند درج می‌شود.

در کشورهایی نظیر پرتغال، سوئد، نروژ و بریتانیا ترجیح بر این است که فیلم‌ها و سریال‌ها با زبان اصلی ارائه شوند و تصاویر و متن اصلی نیز حفظ گردند. برنامه‌های کودک و انیمیشن‌ها از این قاعده مستثنی هستند و اغلب به صورت زیرنویس یا دوبله در دسترس می‌باشند.

در دیگر کشورهای اروپایی نظیر اسپانیا، فرانسه، ایتالیا و آلمان ترجیح بر آن است که از دوبله استفاده شود. در این روش، موسیقی متن جدیدی که با صدای کاراکترها و دیگر عناصر موجود در فیلم ترکیب شده بر روی فیلم قرار می‌گیرد.

به دلیل دشواری‌های هماهنگ‌سازی واژگان و صداهای زبان مقصد با تصاویر متن اصلی، دوبله بخشی از فرآیند ترجمه محسوب می‌شود که در آن ترجمه با تصویر منطبق می‌شود.

ترجمه فیلم‌ها و سریال‌های زبان خارجی بسیار هزینه بردارتر از زیرنویس بوده و تولید آن به زمان بیشتری نیاز دارد. برخی استودیوها نظیر دیزنی صدای صداپیشگان را کنترل می‌کنند تا از شباهت آنها با صداهای اصلی موجود در فیلم اطمینان پیدا کنند.

مزیت اصلی دوبله این است که تمامی مخاطبان، صرف نظر از موانع زبانی، می‌توانند به آن دسترسی داشته باشند؛ این مخاطبین شامل افرادی می‌شود که توانایی خواندن ندارند، توانایی خواندن زیرنویس با سرعتی معقول را ندارد و یا افرادی که مشکل بینایی دارند.

در مناطقی مانند کبک در کانادا، دوبله محصولات دیداری‌شنیداری به حفظ زبان و فرهنگ فرانسه از سلطه زبان انگلیسی کمک کرده است. و علاوه بر اینکه تماشای این محصولات را سهل نموده، بر زبان آن کشور یا منطقه نیز تاکید کرده است.

 ترجمه دیداری‌شنیداری: چندزبانی و فرهنگ

زیرنویس از این جهت نسبت به دوبله برتری دارد که افراد می‌توانند به کمک آن زبان‌ بیاموزند. تماشای فیلم به زبان اصلی و خواندن زیرنویس آن به زبان مادری کمک می‌کند تا ترجمه را بهتر درک کنیم. دوبله منجر به فرآیند یادگیری زبان نمی‌شود و به همین دلیل اغلب مورد انتقاد قرار گرفته است – به خصوص محصولاتی که مخاطب آن کودکان هستند.

از آنجایی که زبان انگلیسی در بسیاری از مدارس دنیا به عنوان زبان دوم و یا سوم تدریس می‌شود، دوبله کردن محتوا به این زبان شاید از دوبله کردن از زبان ژاپنی کمتر رایج باشد. با این حال، گرچه بسیاری از فیلم‌های شاخص در ایالات متحده تولید می‌شوند، اما بازارها و کشورهایی نیز وجود دارند که ترجیح آنها بر دوبله است. با توجه به تمام مزیت‌هایی که زیرنویس در بردارد، آیا تولید یک محصول دوبله باز هم منطقی است؟

با این حال، ترجمه دیداری‌شنیداری فرآیند آسان و یکنواختی نیست؛ صرف نظر از ترجمه برای زیرنویس و یا ترجمه برای دوبله، راه‌های بسیاری برای دستیابی یه یک ترجمه خوب وجود دارد. آنچه در انتقال دانش، چه زبانشناختی یا فرهنگی (با توجه به ویژگی‌های محصول اصلی) مهم است، این است که مترجم قادر به انتقال اصول، روح و پیام محصول اصلی باشد.

گرچه زبان و صداها تغییر می‌کنند و واژگان، بذله‌گویی‌ها و ظرافت‌های متن اصلی کمی تغییر کرده و با متن مقصد تطبیق پیدا می‌کند، اما ترجمه میبایست همچنان معتبر، قابل قبول و وفادار به محصول اصلی باشد.